Nói tới ruộng bậc thang, người ta thường nghĩ ngay đến Sapa, nơi du lịch nổi tiếng thứ hai ở miền Bắc Việt Nam, sau Vịnh Hạ Long. Nhưng chuyện ấy có vẻ hơi "xưa" rồi. Khoảng dăm năm trở lại đây, dân săn ảnh chuyên nghiệp ở trong nước cũng như hải ngoại đã nhắc nhiều đến một địa danh mới, khá lạ tai: Mù Căng Chải. Vùng này cảnh trí hùng vĩ hơn Sapa, ruộng bậc thang tầng tầng lớp lớp, ngút ngàn lên tận lưng trời. Du khách đến lần đầu không thể không ngây ngất, ngẩn ngơ.
Mù Căng Chải là một huyện thuộc tỉnh Yên Bái. Dân số chưa đầy 50 ngàn người, 90% là người H'Mông (người Mèo), còn lại là người Thái và người Kinh. Người Kinh ở đây một nửa là nhân viên hành chánh, một nửa là dân buôn bán nằm ở huyện lỵ. Người Thái lập bản và làm lúa nước ở dưới thung lũng. Còn lại mênh mông núi rừng là giang sơn của người H'Mông. Họ rất thật thà, giỏi vượt đèo trèo núi, đã biến vùng núi đồi này trở thành ruộng bậc thang ngút ngàn.

Từ Hà Nội, du khách có thể thuê xe đi Mù Căng Chải, theo quốc lộ 32 về hướng tây bắc khoảng 300km đường trải nhựa khá tốt. Khi thấy xe leo dốc quanh co và sương mây mù mịt là đã đến địa phận của huyện Mù Căng Chải. Thoạt tiên, du khách sẽ gặp một thung lũng đẹp như tranh vẽ thuộc xã Tú Lệ. Xe có thể ngừng để ăn uống, nghỉ ngơi. Mấy quán ăn có món cơm lam nấu bằng ống tre với nếp Mường thật dẻo thơm. Cũng không thể thiếu mấy xâu thịt heo mọi nướng. Rồi gà đồi, cá suối, chim yến quay, ong rang, v.v... đều là những đặc sản của vùng này. Ở Tú Lệ, chiều chiều các cô gái người H'Mông thường rủ nhau ra tắm suối, từng đống những bộ y phuc sặc sỡ được chất trên bờ.
Tháng 10 là tháng đẹp nhất ở Mù Căng Chải, một phần vì trời vào thu không còn cái nóng oi ả của mùa hè miền Bắc, một phần lúc này là mùa gặt nên sinh hoạt đồng áng thật vui mắt, sinh động. Du khách có thể chụp ảnh, ngắm cảnh ở quãng đường 7km qua thị trấn huyện. Tuy nhiên, muốn thật sự được chiêm ngưỡng thiên nhiên hùng tráng và thiên đường ruộng bậc thang thì phải chịu khó lội bộ ngược dốc theo sườn núi.
Ruộng bậc thang là một phương thức canh tác độc đáo của dân tộc H'Mông, đã biến tên Mù Căng Chải (tức làng cây khô) thành đồi ruộng mùa màng tươi xanh sức sống, cứ từng bậc, từng bậc vươn cao lên tận mây trời.
Đứng giữa cảnh đồi núi ngút ngàn này, mọi phiền lụy của cuộc sống sẽ tan theo sương khói ■

Vũ Công Hiển